راههاى مواصلاتى: : دانشنامه گردشگری نی‌ریز

نوشته‌ها

نی‌ریز علاوه بر پیشینه دیرینه‌اش، از لحاظ موقعیت جغرافیایی خاصی که داشته، همواره از اهمیّت ویژه‌ای برخوردار بوده است.
نی‌ریز و برخی از بخش‌ها و روستاهای تابع آن از سده‌های نخستین اسلامی تاکنون همواره جزء خطوط مواصلاتی شیراز به سیرجان و کرمان بوده‌اند. تقریباً در تمامی منابع جغرافیایی سده‌های سوم تا هشتم و نیز در کتاب‌های تاریخی چند سده اخیر به این موضوع اشاره شده است. از آنجا که در تاریخ نی‌ریز به این موضوع اشاره چندانی نشد، در اینجا تنها به وضعیت این خطوط مواصلاتی در سده‌های نخستین می‌پردازیم.
مهم‌ترین این راه‌ها، مسیر شیراز به سیرجان یا شیراز به کرمان بوده است. نخستین کسی که از طریق شیراز به کرمان سخن به میان آورده، ابن خردادبه است که هیچ اشاره‌ای به نی‌ریز نکرده و این طریق را از «بئر عقبه» به میسکانات (مشکان) و از آنجا به صاهک (چاهک) و فاصله این دو روستای اخیر را هشت فرسنگ گفته است.
در کتابِ الخراج و صنعه الکتابه و نیز مسالک الممالک، مسیر شیراز به اصطخر از طریق روستاهای چوپانان، عبدالرحمان (آباده)، آس (دهمورد)، صاهک (چاهک) و ... دانسته شده است. اصطخری این صاهک راهمان «صاهک الکبری» گفته است. ابن حوقل نیز ضمن بیان طریق اصطخر به سیرجان، از نی‌ریز سخن به میان نیاورده و فقط آباده، بودنجان و چاهک را از شهرهای این مسیر برشمرده است.
نخستین منبعی که در آن از نی‌ریز به عنوان خط مواصلاتی شیراز به سیرجان یاد شده، احسن التقاسیم مقدسی است که این مسیر را از طریق خیر، نی‌ریز و قطرویه گفته است.
در فارسنامه ابن‌بلخی، از طریق مواصلاتی شیراز به کرمان سخن به میان آمده و ابن‌بلخی قائل به سه مسیر شده است: نخست مسیر شیراز به رودان که از طریق آباده (آباده طشک)، دهمورد و چاهک انجام می‌گرفته است.

راه رودان: از شیراز تا رودان، هفتادوپنج فرسنگ

منزل اول: سربند عضدی، ده فرسنگ

منزل دوم: دیه خوار، ده فرسنگ

منزل سوم: آباده، ده فرسنگ

منزل چهارم: دیه مورد، شش فرسنگ

منزل پنجم: صاهه، هفت فرسنگ

منزل ششم: رازان، یازده فرسنگ

منزل نهم: رودان، هفت فرسنگ.

مسیر دومی را که ابن بلخی ذکر کرده، مسیر شیراز تا سیرجان است که در ذکر این مسیر از خیر، نی‌ریز و قطرویه سخن به میان آورده است.
راه شیرجان: از شیراز تا شیرجان، هشتاد فرسنگ

منزل اول: دیه بودن، چهار فرسنگ

منزل دوم: دوده داریان، سه فرسنگ

منزل سوم: خرّمه، هفت فرسنگ

منزل چهارم: کث، شش فرسنگ

منزل پنجم: خیره، هفت فرسنگ

منزل ششم: نی‌ریز، نه فرسنگ

منزل هفتم: قطره، هفت فرسنگ

مسیر سومی را که ابن بلخی ذکر کرده، در آن از نی‌ریز و روستاهای آن سخن به میان نیامده است.

حمدالله مستوفی در بیانِ فاصله مکه مکرمه تا «معظم بلاد ایران»، فاصله مکه مکرمه را تا نی‌ریز سیصد و نه فرسنگ گفته است. امروزه نیز مسیر شیراز به سیرجان و شیراز به کرمان از طریق نی‌ریز می‌گذرد.