نوشتهها
رساله استخراج سهام و استخراج کسوف ... (اثر شمس المعالی نیریزی)
رساله استخراج سهام و استخراج کسوف و تعدیلات و تعیین ساعات طلوع فجر و نصف النهار و سایر اعمال نجومى و اسطرلاب: این رساله که خود گواهِ تبحر میرزا اسحاق شمس المعالى در علمِ نجوم است، شامل ده فصل یا بخش است: (۱) طریقه استخراج سهام: سهم العباد، سهم الغیب، سهم الحوادث از قول ابوالحسن بیهقى (متوفى ۵۶۵ ه . ق.) در کتاب جامعالاحکام از استادش عثمان جادوکار، و سهم الاسعاد و سهم القتال و سهم الامطار.
(۲) طریق استخراج کسوف مطابق عاملین زیج قدیم و استخراج تحت الشعاع، در این فصل مطالبى را از میرزا حسن منجم نقل کرده است .
(۳) در تعدیلات، تعدیل مقنطرات و تعدیل طالع
(۴) در معرفت ساعات، عرض رودخانه ها، جریان آب قنات، و نیز در معرفت تقویم قمر، تعدیل النهار، سمت ارتفاع، معرفت سمت از ارتفاع.
(۵) در معرفت استخراج خط نصف النهار به اسطرلاب مسمت و در استخراج خط نصف النهار و خط مشرق و مغرب در اسطرلاب غیر مسمت و نیز در استخراج خط نصف النهار و خط مشرق و مغرب به دائره هندى.
(۶) در معرفت تعیین قبله، و استخراج درجه طالع به ارتفاع و الات دیگر و دانستن سهامات در استخراج طالع به ارتفاع آفتاب.
(۷) در تعریف اعضاى اسطرلاب و انواع و اسباب آن.
(۸) در تعریف و تطبیق ذراع، درجه، محیط زمین و قطر ارض (با توجه به نظر قدما و متأخرین).
(۹) در جذر نجومى به طریق علماى ایران و هند.
(۱۰) در کیفیت استخراج ساعات و دقایق رجعت و استقامت و روز و شب .
از این رساله ظاهرا فقط یک نسخه، آن هم در کتابخانه مرکزى با شماره (۱)۴۰۴۸ موجود است که قسمتى از آن را در پیوست ۲ آوردهایم.
کلمات کلیدی
اطلاعات:
- مرجع: کتاب تاریخ و فرهنگ نیریز
- نویسنده/گردآورنده: محمد جواد شمس نیریزی
- نوع مدخل: نوشتار
- تاریخ ثبت:1392/2/24
عکسهای مرتبط :
نوشته های مرتبط :
- رساله استخراج سهام و استخراج کسوف ... (اثر شمس المعالی نیریزی)
- تذکره مدائح مویدیه(اثر شمس المعالی نیریزی)
- شرح احوال میرزا محمد شفیع نیریزى
- شرح احوال و زندگانی شمس المعالی نیریزی
بیشتر »