دانشنامه مشاهیر نی‌ریز

نوشته‌ها

     آثار منسوب به سیدقطب ‏الدین را مى‏ توان به دو دسته تقسیم کرد: آثارى که انتساب آنها به سید قطب مورد تردید است و آثارى که انتسابِ آنها به طور قطع اشتباه است. در اینجا نخست به معرفى آثارى مى‏ پردازیم که انتساب آنها مورد تردید است. ضمنا باید اشاره کنیم که برخى، بخش هایى از آثار او را به عنوانِ اثرى مستقل نام برده ‏اند که به برخى از آنها قبلاً اشاره شد و احتمالاً بعضى از آثار منسوب به او از این قبیل است.
۱ـ اجوبه اسئله الاخوان: این اثر به عربى است، و نسخه ‏اى از آن در کتابخانه دانشکده ادبیات دانشگاه تهران در مجموعه امام جمعه کرمان، اهدایى آقاى احمد جوادى، به شماره ۸ / ۲۳۴ موجود است . این اثر به احتمال همان رساله روحیه است.
۲ـ ارجوزه در حکم و مواعظ: از این اثر که احتمالاً بخشى از یکى از آثار منظوم او ـ احتمالاً ارجوزه در شرح حدیث امیرالمؤمنین ـ است نسخه ‏اى به شماره ۲ / ۵۴۳ در کتابخانه عبدالمجید مولوى موجود است .
۳ـ ارجوزه فى التوحید: منظومه ‏اى است به عربى در وصف بارى تعالى و اوصاف حضرت امیرالمؤمنین على (ع).
     این منظومه به احتمال بخشى از یکى از منظومه ‏هاى عربى سید قطب ‏الدین است.
حمدت اللّه ربّ العالمینا                                   على اعزازه الدین المتینا
و بعد فقد جمعت توسلات                                   بها ناجیت ربّ العالمینا
 
     از این منظومه نسخه‏ اى به شماره ۵ / ۱۲۳۴۷ در کتابخانه مجلس شوراى اسلامى موجود است . استاد خواجوى این ارجوزه را همان تحمیدیه مى‏ داند .
۴ـ بحرالولایه: منظومه‏اى عرفانى است به فارسى در مدح و ستایش امیرالمؤمنین على (ع). از این اثر که به احتمال بخشى از انوارالولایه عربى او است، نسخه ‏اى در کتابخانه آستان احمد بن موسى شاهچراغ به شماره ثبت ۶۱۷ ف ۱۳ شماره ردیف ۲۶۸ موجود است .
۵ـ بدایع الحکم: مکاتبه‏اى است به نظم و نثر شبیه به مناجات، منسوب به سیدقطب ‏الدین. این اثر نیز به احتمال، بخشى از یکى از آثار معرفى شده او است. نسخه‏ اى از آن به شماره ۷ / ۱۲۳۴۷ در کتابخانه مجلس شورا است .
۶ـ دیوان: آقابزرگ طهرانى، این اثر را به قطب‏ الدین نسبت داده و احتمالاً منظور او یکى از آثار منظوم قطب بوده است .
۷ـ منظومه فى اصول الدین: در الذریعه این اثر به قطب‏ الدین نسبت داده شده است .
۸ـ منهاج الهدى: این اثر به احتمال، نام دیگر قصیده عشقیه یا بخشى از آن است .
    چند نسخه از آن در دست است: نسخه‏ اى به شماره ۱ / ۲۳۴ در مجموعه امام جمعه کرمان، اهدایى آقاى احمد جوادى به کتابخانه دانشکده ادبیات  ؛ نسخه‏ اى به شماره ۶ / ۴۸۴ در مجلس سناى سابق  ؛ نسخه‏ اى در کتابخانه غرب مدرسه آخوند همدان به شماره ۸ / ۷۹۹ .
۹ـ الوسائل: چهار قطعه مناجات است به عربى، همراه با قصیده‏ اى فارسى و نسب‏نامه سیدقطب ‏الدین.
     آغاز:
حمدت الله ربّ العالمینا                           على اعزازه الدین المتینا
و بعد فقد جمعت توسّلات                        بها ناجیت ربّ العالمینا
     انجام:
آجره و عافه یوم القیمه                                  و هیئ داره دارالمقامه
و نوّر وجهه عندالنّبى                                    بنور ولاء مولانا علىّ
 
     از این اثر که مناجات‏ نامه آن بخشى از انوار الولایه است ، نسخه ‏اى به شماره ۶ / ۱۲۳۴۷ در کتابخانه مجلس شورا موجود است .

امّا آثارى که انتساب آنها قطعا اشتباه است عبارتند از:
۱ـ ارجوزه فى الغنا: در حرمت غنا در ۲۳ بیت که نسخه ‏اى از آن به شماره ۲ / ۵۴۲۵ در کتابخانه ملى ملک موجود است .
۲ـ ارجوزه فى الفقه: از این اثر فقط آقابزرگ طهرانى در الذریعه یاد کرده است .
۳ـ جام جهان‏نما: از این اثر که قطعا از قطب‏ الدین نیست، چندین نسخه موجود است که از آن میان چهار نسخه به اشتباه به او نسبت داده شده. مؤلّفِ این اثر محمد شیرین مغربى (متوفى ۸۰۹ ه . ق.) است .
۴ـ خبر سقوط النجم فى دار على (ع): موضوع آن، داستان فرود آمدن ماه در شب چهاردهم جمادى الاولى سال ۵۱ ه . ق. به خانه حضرت على (ع) بنابر روایتهاى مذهبى است. از این اثر نسخه‏اى به شماره ۹ / ۴۸۸۹ در کتابخانه مجلس شورا موجود است .
۵ـ رساله تصیرالامور: رساله‏اى است به فارسى در پاسخ به سؤالى درباره معنى آیه «الا الى اللّه تصیر الامور ». این رساله را نیز به قطب ‏الدین نسبت داده ‏اند. نسخه‏ اى از آن به شماره ثبت ف۶/۴۴ در کتابخانه آستان احمد بن موسى شاهچراغ موجود است .
۶ـ شرح حدیث نورانیت: این اثر نیز در فهرست کتابخانه مجلس شورا به اشتباه به قطب ‏الدین نسبت داده شده است .
۷ـ شرح خطبه الوسیله: این اثر شرحى است بر «خطبه ‏الوسیله» ؛ نسخه ‏اى از آن به شماره ۳/۴۸۴ در کتابخانه سناى سابق موجود است .
۸ـ شرح و ترجمه منظوم حدیث سحابه و بساط: این اثر به اشتباه به قطب‏الدین نسبت داده شده است .
۹ـ نورالهدایه: نسخه‏اى از آن در کتابخانه ملى ملک با شماره ۵ / ۱۶۸۸ موجود است. آن را به جلال‏ الدین دوانى و نیز شاه تقى ‏الدین محمد نسابه شیرازى نیز نسبت داده ‏اند .
۱۰ـ وجودیه: این رساله را که موضوع آن مبحث وجود است به قطب ‏الدین نسبت داده ‏اند ، امّا استاد خواجوى انتساب آن را به قطب ‏الدین اشتباه دانسته است.
     آثارى را مرحوم خاورى به قطب‏ الدین نسبت داده است که اکنون اثرى از آنها در دست نیست. آن آثار عبارتند از: رساله شرح فوائد و شرح زیارت جامعه .
 

نام:
ايميل:
وب:
شماره امنيتي: