فهرست دانشنامه مشاهیر

نوشته‌ها

غزلیات شهاب نیریزی
 غزلیات

صداى عشق، که  در داد در جهان مارا ؟
                                                   که  سوخت زآتشِ غم، عاشقان شیدا را ؟
چه باده بود که در جام ریخت ساقى عشق ؟
                                                  که مى نخورده شکستیم جام صهبا را            
چه شاهدى شکر افشان بود به بزم نشاط
                                                    که زنده مى‏ کند از لعل لب، مسیحا را
فروغ عشق که افتاد بر رخ یوسف
                                                   که برد رشته طاقت ز کف زلیخا را ؟
 نواى نغمه ناقوس او چو گشت بلند
                                                      گرفت زمزمه عشق او کلیسا را
 نظر ز دیده دل کن بر آن جمال جمیل
                                                 که من به دیده دل، دیده آن دل آرا را
 خبر دهید به رندان باده نوش از من
                                                  که ساقى از خم مى پر نمود مینا را
 به بزمِ مى شد و مى ‏خورد و مست گشت و کشید
                                                ز جان و دل به برآن  پیر باده پیما را
 فتاد عکس شب تیره بر رخ خورشید
                                                فکند چون به رخ آن طرّه چلیپا را
  متاع جان و دلم را چنان به یغما برد
                                               که برد نام و نشان دلبران یغما را
 نه من اسیر سر زلف او شدم تنها
                                             که پاى بست غم خود نمود تن‏ها را
 بیا ز صید حرم بگذر اى صنم که "شهاب"
                                            فکنده با سر زلف تو سود و سودا را
*        *        *

ساقى، گل آمد در چمن، در گردش آور جام را
                                          سرمست کن از جام مى، رندان درد آشام را
در کیش عشق از ماه من سنگ است رندان را سخن
                                         ز آن باده پیمان شکن بشکن طلسم نام را
خواهم شبى در بوستان با لاله رویى دلستان
                                         بشمارم از اشک روان یک یک غم ایام را
دارم پیامى از لبش، پنهان ز مرغان چمن
                                        غیر از صبا کو محرمى کاز من برد پیغام را
وصف دهان تنگ او هرگز نگنجد درسخن
                                        کاین نقطه موهوم او، حیران کند اوهام را
بادام چشمش مى‏دهد از پسته لعلش خبر
                                        روزى رسد کاین پسته‏اش خود بشکند بادام را
اى محو ماه روى او، آشفته گیسوى او
                                       بنگر ز روى و موى او، آثار صبح و شام را
تنها نه من از عشق او، سوزم "شهابا" در جهان
                                          کاین آتش از سوز درون، بگرفته خاص و عام را

*        *        *
 
اى مه فرخ رخ زیبا لقا
                             لعل تو سرچشمه آب بقا
راه برِ کوى تو خاک بهشت
                             نافه بر موى تو باد صبا
غمزه چشم تو بود دلنشین
                            خنده لعل تو بود دلربا
خون کسى ریخته ‏اى در جهان
                           یا بودت پنجه خضیب از حنا
چند زنى پرده به رخسار خویش
                           پرده برانداز و ز مَشْکو درآ
زان لب جان بخش یکى بوسه ده
                          تا دو جهانش دهم اینک هبا
وز شکرین پسته یکى خنده زن
                           تاکنمت جان گرامى فدا
اى که شعارت نبود غیر جور
                         چند کنى بر من مسکین جفا
یا گذرى بر سر من از کرم
                         یا نظرى بر دل من از وفا
خواهِیَم آزاد کنى یا به بند
                        در کف تلسیم تو دادم رضا
رنج گر از توست نخواهم طبیب
                         درد گر از توست نخواهم دوا
سینه دل راکنم از جان هدف
                          تیر گر از شست تو گردد رها
از غم هجران تو اى جان من
                               واى بر آن دل که بود مبتلا
سوخت "شهاب" از شرر سوز دل
                            ز آتش سوداى تو سر تا به پا
 
*        *        *

از فتنه چشم تو بس دل که خراب است
                                          در خون بسى کشته که این پنجه خضاب است
سوز دلم از گریه فزون شد به شب هجر
                                           آرى شرر شعله فزون ز اشک کباب است
آن را که ز نوک مژه از پاى فکندى
                                         بر خاک مزارش گذرى کن که ثواب است
دادم به خطا گر چه ز کف جان گرامى
                                        گفتم که در این راه، خطا عین صواب است
چشم من و دیدار تو اى قبله آفاق
                                         چون تشنه که مشتاق یکى قطره آب است
آن رشته مویى که فکندى به سردوش
                                       در گردن جان و دل عشّاق طناب است
بفشان عرقى بر رخم از چهره گلگون
                                     کافتاده مدهوش تو، محتاج گلاب است
از نرگس مستت ز ازل هر که بود مست
                                          تا روز ابد بى‏خبر از جام شراب است
 
*        *        *

یار ما بى رنگ و با بى رنگیش صد رنگ هاست
                                             بر سر صلحست و در صلحش هزاران جنگ هاست
ساقى ما خود دهد جام مى و از دست او
                                               گاه نوشیدن به جام باده خواران سنگ هاست
صورت خود خواست در آیینه بیند آشکار
                                           وین عجب کایینه را از عکس زلفش زنگ هاست
مطرب ما یک نوا در پرده زد از سوز عشق
                                         راستى عشاق را نزدیک دل آهنگ هاست
رهروان عشق اى دل فارغند از نام و ننگ
                                         زو طلسم نام رابشکن که در وى ننگ هاست
اى گداى عشق از ارباب دل جو گنج فیض
                                         ز آنکه شاه عشق، در ملک دل او رنگ هاست
ز اختلافات صور جز وحدت معنى مجو
                                         چشم بگشا کاندرین بازیچه بس نیرنگ هاست
عاشقى و صابرى با هم نمى‏سازد "شهاب"
                                 با صبورى، عشق را گر بنگرى فرسنگ هاست   

*        *        *

گر تهى گشت زمى شیشه و پیمانه شکست
                                     نرگس مست تو پیوسته مرا دارد مست
سر سودا زده را جز هوس کوى تو نیست
                                   نقش شد عشق تو بر لوح دل از روز الست
گر در صومعه را زاهد خودبین نگشود
                                     پیر میخانه در میکده صد شکر که بست
بعد از اینم عوض سُبحه به کف رشته زلف
                                     سنگ عشق تو کنون شیشه تقوى بشکست
عقل از حسن تو در ششدر حیرت افتاد
                                        تا که در خانه دل مُهره مِهر تو نشست
رستم از خویش و ز بیگانه گسستم پیوند
                                       تا دل غمزده با طره زلفت پیوست
زان بریدم طمع از جان که خدنگ نگهت
                                  پى قتلم ز کمانخانه ابروى تو جست
آهوى چشم تو شیر افکند از تیر نگاه
                                   چون کند دل که خدنگ تو رها شد از شست
جز فنا نیست ز سوداى محبت سودى
                                  گر بقا مى‏طلبى جان بنه اى دل از دست
نیستى جوى اگر طالب هستى هستى
                                در ره عشق، بلندى بود اى دل همه پست
شاهد حسن تو در روز ازل جلوه نمود
                               تا ابد در خم زلف تو دلم شد پابست
شد چنان در خم زلف تو گرفتار "شهاب"
                             که به صد حیله و تزویر از آن دام نرست

*        *        *

مرا به میکده و مى فروش کارى نیست
                                 که جز خمار محبت دگر خمارى نیست
چنان ز باده عشقت جهانیان مستند
                               که غیر نرگس مست تو هوشیارى نیست
مرا به سرو چه حاجت که همچو قامت دوست
                              به طرف باغ یکى سرو جویبارى نیست
به غیر دل که گرفتار دام طرّه او است
                            و گر به مذهب عشاق رستگارى نیست
ز جور یار ننالم که در طریق وفا
                              به دامن دل از این رهگذر غبارى نیست
مرا امید که در پاى او فشانم جان
                            که در کفم به جز از نقد جان نثارى نیست
ز دیگران ببریدم چو با تو پیوستم
                            چراکه چون تو مرا در زمانه یارى نیست
گذار باد صبا چون به طرّه تو فتد
                          ز بیقرارى زلفت مرا قرارى نیست
شب فراق به بالین کشتگان غمت
                            ز سوز دل به جز از شمع اشکبارى نیست
"شهاب" را شب هجران به خوابگاه فراق
                             به غیر ناله جان سوز غمگسارى نیست

*        *        *

خواهى که در جهان نرود عمر بر فسوس
                             تا دست مى‏ دهد مده از کف کنار و بوس
امشب که بزم باده به رویت منور است
                             بنشین به کامرانى دل بى غم و فسوس
خون کبوتر از مى گلگون به کام ریز
                               تا نوبتى که بانگ سحر گه زند خروس
بیهوده غم مخور که ز تقدیر ایزدى است
                           بر ما هر آنچه مى‏رود از چرخ آبنوس
نوبت زپنان جمال تو تا طبل حسن کوفت
                          در بارگاه عشق بر آمد غریو کوس
بر پادشه، نظر ز تکبر نیفکند
                          حسنت چو بر سریر عدالت کند جلوس
سر در کمند خسرو حسنت نهاده‏اند
                           روز مصاف عشق تو افراسیاب و طوس
گفتم که کام دل بستانم از این جهان
                           با کس وفا نمى‏کند این زال نو عروس
تا در کمان ابروى تو تیر رستمى است
                            افتد ز بیم، لرزه بر اندام اشکبوس
آموخت دل ز مدرس عشقت چو درس عشق
                          شست از کتاب و دفتر جان سایر دروس
با چهره گشاده مى‏ناب کن به جام
                            کافتد گره به کار "شهاب" از رخ عبوس
 
*        *        *
 
دامن مزن بر آتش عشقم ز حسن خویش
                             زین بیش بر دلم مزن از نوک غمزه نیش
موى سیه به چهره میفشان کز این هوس
                           ترسم از آن که خاطر جمعى شود پریش
زاهد ز عشق روى بتان منع ما مکن
                          کاین بت پرستیم ز کفم برد دین و کیش
شکر لبى مراست که شیرین دهان او
                        از خنده مى ‏زند نمکم بر درون ریش
فولاد آب مى‏شود از شعله فراق
                        یکسان بود در آتش او آهن و حشیش
بیهوده اى "شهاب" مخور غم که از ازل
                        هر قسمتى که بوده نه کم مى ‏شود نه بیش
 
*        *        *
 
جز یار هرچه جلوه‏گر آید در این جهان
                         موجى بود ز جنبش این بحر بى کران
مى‏خواست جنبشى کند از پرده آشکار
                         در تن نمود جلوه و نامش نمود جان
ذرات غرق کثرت و در وحدتند سست
                        پیوسته با حقیقت و بگسسته از کمان
مستند جمله از مى و وین بوالعجب که نیست
                     آگه ز مى فروش چرا مى در این میان
ما بى خبر ز معنى و در صورتیم غرق
                      زیرا که لفظ ظاهر و معنى بود نهان
گر چه ظهور لفظ هم ازکشف معنى است
                      لیکن بسى دقیق شد این نکته ‏هاعیان
اى دل طراوتى که تو بینى به جام مى
                     عکسى بود ز پرتو آن یار مهربان
گر زین سفر دوباره به سوى وطن روم
                   جز او براى او به کفم نیست ارمغان
ما را لباس عاریتى داده در ازل
                   خیاط صنع و در بر ما نیست جاودان
رازى است زیر پرده و کس با خبر نشد
                  زان راز سر به مهر به جز عشق رازدان
هرجاى است شاهد ما وین عجب کزو
                   با این همه نشان ندهد هیچ کس نشان
ما مفلسان، تمام خریدار وصل دوست
                 با آنکه وصل دوست متاعى است بس گران
کس را چو در حریم ازل راه قرب نیست
                       دارد "شهاب" تا به ابد سر بر آستان  
 
*        *        *

خدنگ غمزه تا کى در کمان دارد نگارمن
                       گمان دارم که دارد این کمان، عزم شکار من
سیه شد روز من روزى که بستم دل به موى او
                           ز موى اوسیه شد روزگار من
سرانگشت نگار من به خون من نگارین شد
                      به خون من نگارین شد سرانگشت نگار من
ز هجران بر دل زارم نهى بار گران تا کى
                         ندارد تاب این بار گران جان نگار من
بمیرم گر ز هجران بسکه دارم داغ غم بر دل
                        به غیر از لاله حسرت نروید از مزار من
صبا گر بگذرى روزى به شیراز از من مسکین
                        ز سوز دل پیامى بر به یار گلعذار من
"شهابا" درد هجران را دوایى نیست جز مردن
                        به جز مردن نمى ‏باشد دوایى سازگار من
 
*        *        *

بر آمد ماه رویش بى حجاب آهسته آهسته
                          ز شرم او فرو شد آفتاب آهسته آهسته
نهانى با من مسکین سخن‏ها باز مى‏گوید
                         شکر مى‏ریزد از لعل خوشاب آهسته آهسته
جهان را فتنه‏اى بیدار شد در خواب خوش آن دم
                        که چشم نیم خوابش شد به خواب آهسته آهسته
به جامى ریخت چون آهسته از مینا مى گلگون
                        شدم چون چشم مست او خراب آهسته آهسته
ز سوز آتش دورى به شام هجر از مژگان
                         فشانم اشک خونین از سحاب آهسته آهسته
دلم چون شد اسیر طرّه‏اش گفتم برو آخر
                         به قربانگاه عشقم با طناب آهسته آهسته
ز بیم آنکه از راز دلم کس با خبر گردد
                           فشانم اشک از چشم پر آب آهسته آهسته

*        *        *

اى که نبود ز دل خسته دلانت خبرى
                   چه شود گرکنى از مهر به حالم نظرى
عمرم آمد به سر و صبح وصالت ندمید
                   شب هجر تو ندارد مگر از پى سحرى
در قفس چند گرفتار کنى اى صیاد
                  طایرى را که به جا هست از او بال و پرى
آوخ از ناله جان سوز من و شام فراق
                  که به جز شمع ندارد ز دلم کس خبرى
 
ز آتش هجر چنان سوخت مرا خرمن عمر
                      که به جز دود دلم نیست ز هستى اثرى
تخم مهر تو به دل کاشتم آوخ که مرا
                    نیست جز خون دل از شاخ محبت ثمرى
آخر اى کعبه مقصود چه باشد کز مهر
                   بگشایى ز رخ خسته فرسوده درى
شاهد حسن تو آن دم که برافکند نقاب
                   زد به جان و دلم از سوز محبت شررى
خنک آن دم که در آغوش تو آویزم دست
                    به فلک فخر نمایم زتو همچون قمرى
مادر دهر عقیم است که زاید دیگر
                   چون تو در عالم ایجاد به دوران پسرى
خرمن ماه ز سوز دل من سوخت مگر
                    نیست از آه شرر بار "شهابت" حذرى

*        *        *

غیر دل، محرم اسرار غمت نیست کسى
                           سِرّ عشقت نتوان گفت به هر بوالهوسى
عقل مى‏خواست که با عشق زند لاف مصاف
                           کى تواند که شود هم پر عنقا مگسى
گفتم از کف ننهم دامن وصلت گر چه
                         نیست بر دامن وصل تو مرا دسترسى
اى دل از قالب تن جانب جانان پرواز
                          چند چون مرغ گرفتار اسیر قفسى
زندگانى به از این نیست مرا کز پس مرگ
                          به سر تربتم از مهر براند فرسى
شب هجران تو بى شمع جمالت تا صبح
                        سخت چون روز قیامت گذرد هر نفسى
ختم خوبان جهانى تو و عشاق تو را
                         نیست جز دادن جان بر سر کویت هوسى
سوختم ز آتش هجر تو چو پروانه و نیست
                         آگه از سوز درونم به جز از شمع کسى
نظر زاهد خودبین به جنان است "شهاب"
                         نیست جز دولت وصلت به جهان ملتمسى

*        *        *

چه لعبتى تو که سر تا قدم همه جانى
                              ندیده دیده آفاق چون تو جانانى
کنون که سبزه دمید و بهار عیش رسید
                            غنیمتى است شبى با تو در گلستانى
ز قامت تو صنوبر کشیده سر بر دوش
                             که درچمن نچمد چون تو سرو بستانى

مرا تحمل بار فراق جانان نیست
                             بیا که روح روانى و آفت جانى
ترنج اگر شب وصلت ز دست نشناسم
                            روا بود که نکوتر ز ماه کنعانى
دلى که درد تو دارد به فکر درمان نیست
                            که به ز درد غمت نیست هیچ درمانى
به صید مرغ دلم دلبرا  گرت هوس است
                           بزن به سینه جانم ز غمزه پیکانى
مه از دریچه گردون چه غم که سر نزند
                          سر از دریچه بر آور که ماه کنعانى
چه شد که پنجه به خونم نمى‏کنى رنگین
                            ز کشتن من بى دل مگر پشیمانى
"شهاب" خیمه برون زد که درقلمرو عشق
                           عزیز مصر جهانى ولى به زندانى

 



کلمات کلیدی


نام:
ايميل:
وب:
شماره امنيتي:


اطلاعات:

  • مرجع: کتاب تاریخ و فرهنگ نیریز
  • نویسنده/گردآورنده: محمد جواد شمس نیریزی
  • نوع مدخل: نوشتار
  • تاریخ ثبت:1392/3/6

عکسهای مرتبط :

* هیچ موردی پیدا نشد...

نوشته های مرتبط :

ویدئوها مرتبط :

* هیچ موردی پیدا نشد...