دانشنامه مشاهیر نی‌ریز

نوشته‌ها

حکیم محمدکاظم نی‌ریزی از پزشکان سرشناس و نامی قرن سیزدهم هجری است. وی در نی‌ریز دیده به جهان گشود و تحصیلات مقدماتی را در زادگاه خود فراگرفت و جهت کسب معلومات بیشتر به سیر و سیاحت پرداخت و در شهرهای بزرگ آن روز در محضر اساتید زمان، مشغول به تحصیل شد و از هر مصاحبتی نکته‌ای آموخت و از هر گلستانی گلی چید و از هر خرمنی خوشه‌ای برداشت. او پس از تکمیل معلومات لازم به طبابت پرداخت و کتبی چند به رشتهٔ تحریر درآورد؛ از آن جمله کتاب طبی از ایشان موجود است که در کتابخانهٔ ملی پاریس است. این کتاب در سال ۱۲۴۷ هجری قمری مطابق با سال ۱۲۱۰ هجری شمسی به شخصی به نام تهور خان هدیه شده است. صاحب کتاب‌های پزشکان نامی پارس و بزرگان پارس می‌نویسد: «در ابتدای کتاب، مؤلف خود را محمدکاظم نی‌ریزی طبیب معرفی کرده است و جز این، اطلاعی از احوال خود به دست نداده است و کتاب جزء فهرست کتاب‌های خطی فارسی (۱) ذیل شماره ۱۱۶۶ ثبت‌شده است». این کتاب، کتابی است بی‌عنوان، شامل مقدمه و ۲۷ فصل و خاتمه. اوراق کتاب رنگارنگ و شامل ۸۳ برگ ۲۱/۵ در ۱۵/۵سانتی‌متری است و هر صفحه ۱۵ سطر کتابت دارد. بالای صفحه نخستین کتاب به خط قرمز نوشته‌شده است: «هذا کتاب حکیم محمدکاظم نی‌ریزی» و شروع کتاب چنین است: «الحمدالله رب‌العالمین و الصلوه والسلام علی سید المرسلین و اله اجمعین؛ اما این مختصری است مجرب در علم طب که آقای عباد الله محمدکاظم نی‌ریزی طبیب از حکمای متقدمین، آزموده و استخراج نموده و به رشتهٔ تحریر کشیده است». نسخهٔ موجود در کتابخانهٔ ملی پاریس، از نبض شروع و به خمس و سدس و سبع ختم می‌گردد. خط کتاب، نستعلیق خوب و جلد آن قهوه‌ای تیره نرم است. یک رساله به نام بازنامه نیز ضمیمهٔ این کتاب است. برای نشان دادن سبک و انشاء کتاب قسمتی از باب اول را می‌آوریم: «باب اول در امراض سر ازجمله صداع و صداع شقیقه است؛ یعنی درد تمامی سر و میگرن (درد نیم ­سر). بدان که این هردو گاه از غلبه صفرا باشد و علامتش شدت و جع و زردی روی و چشم‌ها و عطش و کرب و نهیب و سرعت نبض و زردی قاروره باشد و هرگاه از غلبه خون باشد، علامتش سرخی روی و چشم‌ها و عطش و شیرینی زبان و سرعت نبض و حمرت قاروره باشد».

وفات حکیم محمدکاظم، پزشک نی‌ریزی، احتمالاً در سال ۱۲۸۶ یا ۱۲۸۷ ه.ق مطابق با ۱۲۴۸ یا ۱۲۴۹ ه.ش است. مرحوم عباس اقبال آشتیانی دانشمند معروف در ذیل سرگذشت نسخه خطی از قانون ابن‌سینا می‌نویسد: کتاب نفیس قانون بوعلی سینا که از طرف سلطان محمد فاتح بن سلطان مراد خان پادشاه عثمانی به طبیب عالی‌رتبه و مشهور فارس به نام خیرالدین خضر بن فقیه الیاس عنایت و اهداء شده بود، پس از مرگ خیرالدین خضر این نسخه ارثاً به فرزندش عطاءالله رسیده است. پس از گذشت چند قرن یعنی در سال ۱۲۴۰ هجری قمری مطابق با سال ۱۲۰۳ هجری شمسی [این کتاب] در اختیار محمدکاظم طبیب نی‌ریزی قرار گرفت و نام حکیم محمدکاظم الحسینی المطیب النیریزی الشیرازی زینت‌بخش صفحه‌ای از آن شده است. این کتاب در سال ۱۲۸۲ ه.ق مطابق با سال ۱۲۴۴ ه.ش به پسرش عبدالرحیم طبیب و سپس به مالکیت نوه‌اش میرزا علی‌محمد طبیب درآمده است؛ بنابراین معلوم می‌شود که این خاندان یکی پس از دیگری وارث دانش پزشکی بوده‌اند.

نام:
ايميل:
وب:
شماره امنيتي: