دانشنامه مشاهیر نی‌ریز

نوشته‌ها

ملاعبدالجواد نی‌ریزی، فرزند ابوالقاسم از خوشنویسانِ توانای قلم نسخ که در سده سیزده می‌زیسته است.
با توجه به نام پدرش و نیز تاریخ زندگانی وی، می‌توان احتمال داد که ابوالقاسم نی‌ریزی خوشنویس که پیش‌ازاین شرح‌حال وی گذشت، پدرِ او باشد. وی در نی‌ریز ساکن بوده و با محمدحسین خانِ نی‌ریزی (متوفی بعد از ۱۲۴۰ ه. ق.) حاکم نی‌ریز  مصاحبت داشته و آثاری را نیز برای او کتابت کرده که از آن جمله نسخه‌ای از قرآن کریم است که در ۱۲۳۲ ه. ق. ـ در فهرست کتابخانه مدرسه سپه‌سالار به‌اشتباه ۱۱۳۲ ه. ق. آمده ـ نوشته است. با توجه به آثار موجود، او از ۱۲۳۲ تا ۱۲۹۰ ه. یعنی در حدود ۶۰ سال کتابت می‌کرده است. به گفته اعتضادالسلطنه، او برای نوشتن هر جلد قرآن کریم صد تومان می‌گرفته است. در صورت صحت این مطلب، می‌بایست آثار متعددی از او برجا مانده باشد، امّا تنها از سه اثر او اطلاع داریم.

۱ ـ قرآن: رحلی کوچک (۵ / ۱۸ × ۲۸ سانتیمتر)، ۲۵۸ برگ، هر صفحه ۱۷ سطر، به خط نسخ بسیار خوب و تاریخ کتابت ۱۲۳۲ ه. ق. ملاعبدالجواد این قرآن را برای محمدحسین خانِ نی‌ریزی، تحریر کرده است. اسم کاتب را از آخر قرآن محو کرده‌اند که شاید آن را نوشته احمد نی‌ریزی وانمود کنند، اما علی‌قلی خانِ اعتضادالسلطنه، بر پشت ورق اوّل، شرحی مبنی بر اینکه خط ملاعبدالجواد است و او برای نوشتن هر قرآنی صد تومان می‌گرفته، نوشته است:
«یکی از مردمانِ بی‌معنی اسم ملاعبدالجواد را محو کرده و عبارت نی‌ریزی را گذاشته و مشتبه که به اسم میرزا احمد نریزی باشد. الحق از روی انصاف منتهای ظلم و بی‌انصافی را در حق کاتب کرده است. فی شهر جمادی الثانیه ۱۲۹۶ ] نشان مهر اعتضادالسلطنه».

باوجوداین، در اسم محوشده نیز آثار سرعین عبد و نقطه جیمِ جواد باقی است. دو صفحه اوّل در مربعاتی با تذهیب اسامی سور قرآن را نوشته‌اند. دو سرلوح بسیار ممتاز در صفحه اول دارد و تمام حواشی آن دو صفحه را تذهیب کرده‌اند. اسامی سور و تقسیمات قرآن را با طلا نوشته‌اند و دو صفحه اوّل سوره بقره را تذهیب کرده‌اند. تمامی قرآن مجدول به طلا است. سوره فلق و ناس را در دو صفحه جداگانه نوشته است با دو سرلوح خوب و نقاشی حواشی تزیین‌شده.
صفحه آخر قرآن مشتمل بر دعا ختم و بیان این است که برحسب امر امیر محمدحسین خان نوشته‌شده است.
این قرآن به شماره ۱۰۰۱ در کتابخانه سپه‌سالار نگهداری می‌شود.
پایان: «و کان تحریر ذلک ... شهور سنه ۱۲۳۲ من الهجره النبویّه المصطفویه و علی هاجرها الف الف التحیه و التصلیه حررّه الاثم ابن ابی القاسم اقل العباد عبدالجواد النیریزی اللّهم اغفرلی و لوالدی برحمتک یا ارحم الراحمین».

۲ ـ قرآن: وزیری، جلد روغنی عالی مذهب به خط نسخ کتابت خفی تندوتیز خوش بلکه متوسط، با رقم و تاریخ: «حرره العبد الاقل الاثم ابن ابوالقاسم عبدالجواد النیریزی فی شهر ربیع الاوّل من الهجره النبویه سنه ۱۲۹۱». این قرآن در مجموعه آقای بارانی موجود است.

۳ ـ سور قرآن و ادعیه: نیم ربعی، جلد روغنی روی پارچه؛ دو صفحه اوّل متن و حاشیه مذهب عالی به خط نسخ، کتابت خوش، رقاع متوسط با رقم و تاریخ: «حسب الامر ... شکرالله خان ... کان تحریر ذلک فی شهر شوال المکرم من شهور سنه ۱۲۳۷ من الهجره و انا العبد الاقل الاثم ابن المرحوم المغفور المبرور ابوالقاسم عبدالجواد النیریزی».
این مجموعه در کتابخانه استاد بیانی موجود است.

نام:
ايميل:
وب:
شماره امنيتي: