دانشنامه نی‌ریز و دفاع مقدس

نوشته‌ها

یکی از عملیاتهای بزرگی که در طول ۸ سال دفاع مقدس‌ انجام شد‌، عملیات والفجر ۸ بود. این عملیات از نظر استرانژی‌، تاکتیک و منطقه عملیاتی و نوع اجراء می‌توان گفت منحصر بفرد بود. این عملیات در منطقه " فاو " درساعت ۱۰/۲۲ دقیقه روز ۲۰/۱۱/۱۳۶۴ با عبور از رودخانه اروند و با رمز‌: «بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم‌، لاحول و لاقوت الابالله العلی العظیم‌، و قاتلوهم حتی لاتکون فتنه‌، یا فاطمه الزهراء یا فاطمه الزهراء یا فاطمه الزهراء‌.» شروع شد‌. فاو شبه جزیره‌ای است محصور در میان رودخانه اروند‌، خلیج فارس و خور عبدالله؛ که از سمت خشکی به بصره منتهی می‌شود. در شمال این منطقه رودخانه اروند و جزیره آبادان واقع است و در فاصله ۹۰ کیلومتری شمال غربی آن بصره‌، در جنوب آن خور‌عبدالله و در جنوب شرقی آن‌، خلیج فارس و در جنوب غربی بندر ام‌القصر قرار دارد‌. هوای فاو بعلت شبه جزیره‌ای بودن‌، غالباً و خصوصاً در تابستان دارای رطوبت زیاد می‌باشد. از آنجائیکه زمین منطقه محصور در میان آب می‌باشد، تحت تأثیر جزر ومد آب خلیج فارس و رطوبت دائمی است. به این صورت که قسمت عمده‌ای از زمین منطقه، باتلاقی و نمکزار و سست می‌باشد‌. بهمین دلیل به جز فاصله رودخانه اروند تا جاده فاو - بصره که خاک قابل کشت دارد‌، مابقی آن منطقه شوره‌زار است و با کمترین بارندگی لغزنده و چسبنده‌ می‌شود و تردد هر گونه خودرو و وسایل سنگین در آن تقریباً غیر ممکن می‌گردد. رودخانه اروند که خود یک آبراه بزرگ می باشد، یکی از عوامل طبیعی مهم این منطقه است. جریان آب اروند از دو رودخانه دائم دجله و فرات در خاک عراق سرچشمه گرفته و در نزدیکی خلیج فارس با رودخانه کارون ادغام می‌شود؛ حرکت آب از شمال بطرف جنوب است که به خلیج فارس منتهی می‌شود‌. آب رودخانه اروند از دریا تأثیر می‌پذیرد و عمدتاً دارای دو حرکت جزر (کاهش ارتفاع آب و حرکت آن بطرف خلیج فارس) و مد (افزایش ارتفاع آب و حرکت آن از دریا به سمت رودخانه‌) می‌باشد. این عمل‌ مجموعا" در طول شبانه روز چهار بار تکرار می‌شود‌. ارتفاع آب در عمیقترین قسمت رودخانه به ۲۵ متر می‌رسد و اختلاف ارتفاع آب در پایین‌ترین و بالاترین‌ حالت جزر و مد‌ به ۵/۳ متر می رسد‌. این رودخانه مرز میان ایران و عراق است. مرز روی خط القعر رودخانه (خط تالوگ‌) قرار دارد‌. یعنی در واقع گودترین قسمت این رودخانه، مرز دو کشور ایران و عراق می‌باشد. درساحل رودخانه اروند پوششی از بوته‌‌های بلند (چولان‌) و "نی" وجود دارد که هر چه رودخانه به سمت دهانه اروند نزدیک‌تر می شود عمق چولان آن افزایش می‌یابد‌. ارتفاع چولانها حداکثر ۵/۱ متر و ارتفاع نیزارها ۳ تا ۴ متر است‌. عمدتاً زمین این منطقه سست بوده و به سختی قابل تردد است، به گونه ای که در برخی از مواقع انسان تا زانو در گل فرو می رود‌. گذشته از چولان و نیزار، نخلستان بزرگی در دو طرف این رودخانه با وسعت و عمق بین ۲ تا ۵ کیلومتر وجود دارد. این نخلها بوسیله کانال و نهرهای مصنوعی عمود بر اروند‌، در حالت مد آبیاری می‌شود. زمین اطراف نخلستانها اغلب سست بوده و تنها در مناطقی که زمین از سختی لازم برخوردار باشد جاده احداث شده است‌.

در منطقه عمومی والفجر ۸ در خاک عراق ۳ جاده وجود دارد که به ترتیب عبارتند از:

۱-جاده فاو - البحار بطول ۹۱ کیلومتر.

۲-جاده استراتژیک فاو- بصره بطول۸۲ کیلومتر.

۳-جاده فاو -ام القصر به طول ۵۰ کیلومتر.

حال با توجه به این خصوصیات جغرافیایی انجام عملیات گسترده نیاز به حدّ بسیار بالایی از ایثار، فداکاری، جانفشانی و از‌ خود گذشتگی دارد. پشت سر گذاشتن این موانع طبیعی و علاوه بر آن موانع مصنوعی که دشمن ایجاد کرده بود کار ساده‌ای نبود. عبور از رودخانه‌ای همچون اروند که عرض آن بین ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ متر متغیر است. ‌شدت جریان آب در ساحل‌، وسط‌، سطح‌، وعمق آن که مداوم در حال تغیر است، نیازمند طراحی‌، محاسبات دقیق‌، واز همه مهمتر نیروهای انگیزه‌دار و با همت بود‌. در طراحی عملیات برای عبور از رودخانه سه مرحله پیش بینی شده بود‌:

۱- عبور غواصان و شکستن خط.

۲- عبور یگانها بوسیله قایق.

۳- عبور وسایل سنگین.

به هنگام عبور از اروند می‌بایستی نهرهای عمود بر رودخانه‌، مملو از آب باشد تا پشتیبانی یکانها امکان پذیر گردد. مأموریت نیروهای خط‌شکن در موج اول بوسیله غواصان صورت می‌گرفت. تیر بار‌های دشمن بوسیله غواصان خاموش و راهنمایی و هدایت موجهای دوم نیز توسط غواصان انجام می‌شد‌. مسئله غافلگیری در این عملیات کاملا" رعایت شد. دشمن با توجه به ‌ دو عملیات خیبر و بدر که در منطقه هورالهویزه انجام شده بود‌، منتظر انجام عملیات در هور بود! که مواجه با هجوم گسترده رزمندگان در منطقه فاو شد‌.
 

نام:
ايميل:
وب:
شماره امنيتي: